دانستنی هایی درباره عید سعید غدیر خم(1)

رخداد غدير در ذى‏الحجه سال دهم هجرى، تنها يك حادثه تاريخى نيست؛
غدير، تنها نام يك سرزمين نيست، يك تفكر است؛
نشانه‏اى است از تداوم خط نبوت؛
چشمه‏اى است كه تا پايان هستى مى‏جوشد؛
غدير، روز اكمال دين، اتمام نعمت و موجب خشنودى خداست؛
روز بزرگ، روز گشايش و روز تكامل است؛
غدير، نه تاريخ است، نه جغرافيا و نه روايت، بلكه ولايت است؛
پيشوند غدير، رسالت است و پسوند آن، ولايت و امامت.

غدیردرلغت به معنای آبگیر است؛ گودالی در بیابان که آب باران در آن گرد آید. در میان راه دو شهر بزرگ دنیای اسلام، مکه و مدینه، محلی است به نام «جُحفه» که در زمان رسول گرامی اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ، کاروانیان حج گذار در آنجا از هم جدا می‏شدند و به طرف دیار خود می‏رفتند. در این محل، غدیر خم جای دارد. علت نام گذاری این غدیر به خم، آن است که آبگیر آنجا به شکل خُمِ رنگرزان بوده و برخی قبایل صحرایی، گاه جامه‏های رنگ کرده خود را در این آبگیر می‏شسته‏اند.

در سال دهم هجرت، رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله به حج رفت و احکام آن را به مردم آموزش داد. به هنگام بازگشت از مکه، در استراحتگاه جُحفه و در غدیر خم، به امر خدا مردمان را گرد آورد و در آن مجمع سترگ، امام علی علیه‏السلام را به جانشینی خود به آنان شناساند و فرمود: «هر کس من مولای اویم، علی مولای اوست». البته جانشینی علی علیه‏السلام سال‏ها پیش در مکه و در جمع خاندان هاشم انجام گرفته بود، ولی در غدیر، به اطلاع عموم رسید.

داستان غدیر از عظمت و ضرورت ولایت و ریشه‏ای بدون این مسئله خبر می‏دهد. رسول صلی‏الله‏علیه‏و‏آله در آن هنگام و در زیر آن آفتاب سوزان. آن همه جمعیت را برای چه نگه می‏دارد و چه پیامی برای‏شان دارد.
این پیام اساسی‏ترین پیام دین او بود و به راستی رسول صلی‏الله‏علیه‏و‏آله بر عظمت و ضرورت آن واقف بود، که مردم را در آن گرمای سوزان نگه داشت و رسالت آسمانی خویش را به مسلمانان ابلاغ فرمود.

آنچه می‏توانست همه نقشه‏های منافقان را یکجا خنثی، و اسلام را در چنان برهه حساسی حفظ کند، تعیین جانشین پیامبر و اعلان رسمی آن بود، چنان که حضرت زهرا(س) در این‏باره می‏فرمایند: «پیامبر در روز غدیر، عقد ولایت را برای علی علیه‏السلام محکم کرد». غدیر خم منافقان را فلج کرد و مانع اجرای نقشه‏ها و توطئه‏های شیطانی‏شان شد.

پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله در غدیر خم عمامه خود را، که «سحاب» نام داشت، به عنوان تاج افتخار بر سر امیرالمؤمنین علیه‏السلام قرار دادندو انتهای عمامه را بر دوش آن حضرت آویختند و فرمودند «عمامه تاج عرب است».

«غدیر» عصاره و نتیجه خلقت و چکیده تمام ادیان الهی و خلاصه مکتب وحی است و صرفا واقعه‏ای تاریخی نیست. این نام مقدس، عنوان عقیده ما و اساس دین است. غدیر ثمره نبوت و میوه رسالت است غدیر تعیین کننده خط‏مشی مسلمانان تا آخرین روز دنیاست. غدیر ماجرایی سرنوشت‏ساز است که «خطبه غدیر» شاخص‏ترین و زنده‏ترین سند آن است.

واقعه غدیر خم که در آخرین سال زندگی رسول گرامی اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله رخ داد و در آن علی علیه‏السلام به جانشینی آن حضرت صلی‏الله‏علیه‏و‏آله برگزیده شد، حادثه‏ای تاریخی نیست که در کنار دیگر وقایع بدان نگریسته شود. غدیر تنها نام یک سرزمین نیست؛ یک تفکر است. غدیر، نشانه و رمزی است که از تداوم خط نبوت خبر می‏دهد. غدیر، نقطه تلاقی کاروان رسالت با طلایه‏داران امامت است. آری، غدیر خم یک سرزمین نیست؛ چشمه‏ای است که تا پایان هستی می‏جوشد؛ کوثری است که فنا برنمی‏دارد؛ و افقی است بی‏کرانه و خورشیدی است عالم‏تاب.

بدون شک واقعه غدیر خم، نقش سرنوشت سازی در تعیین مسیر آینده اسلام داشته است. در این واقعه، پیامبر اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله مهم‏ترین مأموریت دوران پیامبریِ خود را به انجام رساند؛ مأموریتی که انجام آن، به منزله رساندن پیام رسالت حضرت بود، و کوتاهی در مورد آن، به از بین رفتن زحمات چندین ساله ایشان می‏انجامید؛ چنان که خداوندمتعالی درآیه 67 سوره مائده می‏فرماید: «هان ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت به تو نازل شده است، تبلیغ کن و اگر چنان نکنی، پیام و رسالت او را انجام نداده‏ای وخداوند تو را از مردم حفظ می‏فرماید».

واقعه غدیر خم، یکی از مسلّم‏ترین مسائل تاریخ اسلام است و صدها دانشمند از آن یاد کرده‏اند؛ مانند ابوریحان بیرونی و خواجه نصیرالدین طوسی. فیلسوف معروف، فارابی نیز بر همین اساس، به تحلیل فلسفه «امامت» پرداخته است. ابن سینا نیز به موضوع نص (حدیث صریح غدیر)، در کتاب شفا اهمیت داده است، و آن را بهترین راه برای تعیین جانشین دانسته است. گذشته از علمای بزرگ شیعه که همه موثّق‏اند و حجت،ده‏ها و ده‏ها دانشمند و محدث و مورّخ و مفسر از اهل‏سنت نیز حدیث غدیر و واقعه آن را نقل کرده‏اند؛ مانند طبری و ابن اثیر و احمد حنبل.

اگر پس از درگذشت پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله به سفارش‏های روز غدیر و موارد مکرر دیگری که پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ، علی علیه‏السلام را پیشوا معرفی فرموده بود عمل کرده بودند، اسلام جهان گیر می‏شد و دین خدا بشریت را به راه می‏آورد و عدالت و دادگری، آفاق تا آفاق گیتی را می‏گرفت. از اینجاست که همه هوشمندان تاریخ بشر که به گونه‏ای ازاین واقعه آگاهی یافته‏اند، از انحرافی که پس از رحلت پیامبر پیش آمد، اظهار تأسف کرده‏اند؛ از این جمله است ولتر، فیلسوف مشهور فرانسوی. وی تأسف خویش را چنین اظهار کرده است: «آخرین اراده محمد انجام نشد؛ او علی را به جای خود منصوب کرده بود...».

زیاد بن محمد گوید: به امام صادق علیه‏السلام گفتم: آیا مسلمانان عیدی غیر از عید قربان و عید فطر و روز جمعه دارند؟ فرمود: «آری، روزی که رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ، امیرمؤمنان علی علیه‏السلام را (به خلافت و ولایت) منصوب کرد».

رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: «روز غدیر خم، برترین عیدهای امت من است، و آن روزی است که خداوند بزرگ دستورداد برادرم، علی بن ابی‏طالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم به دست او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل، و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را دین آنان قرار داد».

حضرت امام رضا علیه‏السلام به نقل از جدّش امام صادق علیه‏السلام فرمود: «روز غدیر خم، درآسمان مشهورتر از زمین است».

امام صادق علیه‏السلام فرمود: «به خدا قسم اگر مردم فضیلت واقعی روز غدیر را می‏شناختند، فرشتگان روزی ده بار با آنان مصافحه می‏کردند. بخشش‏های خدا به کسی که آن روز را شناخته، قابل شمارش نیست».

امام صادق علیه‏السلام فرمود: «عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست، و روز سرور و شادی است؛ به دلیل ولایت ما خاندان که خدا بر شما منت گذاشت. من دوست دارم شما آن روز را روزه بگیرید».

از امام صادق علیه‏السلام نقل شده است که فرمود: «یک درهم دادن به برادران با ایمان و معرفت در روز عید غدیر، برابر هزار درهم (در روزهای دیگر) است؛ بنابراین، در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان».

امام صادق علیه‏السلام از پدر بزرگوارش حضرت باقرالعلوم علیه‏السلام نقل کرد که فرمود: «شیطان چهار بار ناله نومیدی سر داد؛ روزی که مورد لعن خدا قرار گرفت، روزی که از آسمان به زمین هبوط کرد، روزی که پیامبر اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله به پیامبری مبعوث شد، و روز عید غدیر خم».

غدير، سرچشمه هميشه‏جوشان ولايت است كه از سينه تفتيده «خم» به جام محبت دوست‏داران پيامبر و خاندانش جارى است. غدير، شايسته هر ثناست كه وحى از او پيراست و محمد بدو آراست و اسلام از او برخاست. غدير، تفسير بدر و احد و شأن نزول صفين و نهروان است. بدر، عدالت مى‏خواست؛ احد، شجاعت آرزو مى‏كرد؛ خيبر تماشاى صداقت را تمنا داشت و غدير، آمين آن همه ثنا و دعا بود. غدير، روز انسان است. غدير، تداوم رسالت محمد صلى‏الله‏عليه‏و‏آله در ولايت على عليه‏السلام است. غدير، عيد پيمان و ميثاق و عهد است. غدير، عيد عدالت و رهبرى است. عيد امامت و ولايت بر عاشقان مبارك باد.

پيامبر در سال دهم هجرت حج گزارد و به سوى مدينه بازگشت. در روز هجدهم ذى‏حجه كه قافله‏هاى بسيارى پيش از پيامبر حركت مى‏كردند و عده‏اى از پسِ حضرت مى‏آمدند، پيامبر به سرزمين غدير خم رسيد. او به فرمان الهى دستور داد سواران و پيادگان توقف كنند، آنان كه رفته‏اند، بازآيند و آنان كه نيامده‏اند، برسند. سپس بر انبوهى از جهاز شتران فراز رفت و خداى را سپاس گفت و از اينكه به زودى از ميان آنان خواهد رفت، خبر داد. سپس از آنان خواست درباره چگونگى ابلاغ رسالت وى گواهى دهند. مردمان فرياد برآوردند: شهادت مى‏دهيم كه تو پيام حق را ابلاغ كردى، نصيحت كردى و جهاد نمودى. خداوند تو را پاداش نيكو دهد.
آن‏گاه از جايگاه والاى خود در ميان امت سخن گفت و از آنان بر اولويت خود گواه خواست و پس از شنيدن پاسخ‏هاى يك‏صدا و بلند، دست على عليه‏السلام را گرفت و با شكوهى شگرف و فريادى رسا فرمود: «من كنت مولا فعلى مولاه.» سه بار اين جمله را تكرار و بر ياوران و پذيرندگان ولايت او دعا كرد.

حضرت محمد صلى‏الله‏عليه‏و‏آله بارها با اشاره به موقعيت معنوى امام على عليه‏السلام ، بر فضيلت‏هاى آن حضرت و وصى بودن ايشان تأكيد ورزيده است. آن حضرت در گفتارى به دخترش، فاطمه عليهاالسلام مى‏فرمايد: «اى فاطمه! آيا خشنود نيستى من تو را به همسرى كسى درآوردم كه اسلامش پيش‏تر از ديگران و دانشش بيشتر از همگان است؟ به راستى، خداى تعالى به اهل زمين توجه فرمود و از ميان ايشان، پدرت را برگزيد و او را پيامبر قرار داد. بعد دوباره به آنها توجه فرمود و از ايشان شوهرت را برگزيد و او را وصى قرار داد.» سپس رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود: «اى فاطمه! به راستى براى على فضيلت‏هايى است كه هيچ‏كس آن را ندارد: تو كه بانوى زنان بهشتى، همسر او هستى. دو نتيجه و زاده رحمت، حسن عليه‏السلام و حسين عليه‏السلام كه فرزندزادگان من هستند، فرزندان او هستند. برادرش، جعفر بن ابى‏طالب كسى است كه با دو بال در بهشت آراسته گرديده است و با فرشتگان هر كجا خواهد، پرواز مى‏كند. علم اولين و آخرين نزد اوست. او نخستين كسى است كه به من ايمان آورد. او آخرين كسى است كه هنگام مرگ با من ديدن مى‏كند. او وصى من و وارث همه اوصياست».

آيه‏اى كه پيش از اعلام رسمى ولايت امير مؤمنان على عليه‏السلام نازل شد، از يك‏سو، بيان‏گر اهميت فوق‏العاده غدير و از سوى ديگر، نشان‏دهنده نگرانى‏هاى رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله وسلم در اين باره است: «اى پيامبر! آنچه را از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، كاملاً [به مردم] برسان و اگر [اين كار را[ نكنى، رسالت او را انجام نداده‏اى. خداوند تو را از [خطرهاى احتمالى [مردم نگه مى‏دارد و خداوند جمعيت كافران را هدايت نمى‏كند.» قرآن كريم، آشكارا اعلام نشدن ولايت على عليه‏السلام را با ناتمام ماندن رسالت الهى برابر مى‏داند و در مقابل نگرانى‏هايى كه رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله داشت، وعده حفظ و حراست به ايشان داده مى‏شود.
آيه‏اى كه پس از اعلام ولايت امام على عليه‏السلام در غدير نازل شد، موجى از شادى را در دل‏هاى مؤمنان پديد آورد و آرامش و اطمينان خاطر به آنان بخشيد: «امروز كافران از [زوال] دين شما نااميد شدند. بنابراين، از آنها نترسيد و از من بترسيد. امروز دين شما را كامل و نعمت‏ها را بر شما تمام كردم و اسلام را به عنوان آيين [جاودان] شما پذيرفتم».

در فرهنگ شیعه و روایات اهل بیت علیهم‏السلام ، از عید غدیر با عظمت ویژه‏ای سخن به میان آمد و از آن با لقب‏ها و ویژگی‏های ممتازی نام برده شده است. برخی از آنان عبارتند از: روز خشنودی خدای رحمان، روز بسیار درود فرستادن بر محمد و آل محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ، روز دست یافتن به رحمت پروردگار، روز عبادت کردن، روز پذیرفته شدن اعمال شیعیان، روز تزکیه، روز ریزش گناه، روز رها کردن گناهان بزرگ، روز وانهادن نافرمانی‏ها، روز راندن شیطان و ناخرسند گشتن آن، روز مستجاب شدن دعاها، روز داد و ستد با خدا، روز خواستن افزونی‏ها، روز گشایش، روز لبخند زدن به چهره مؤمنان، روز مژده دادن، روز مهر ورزیدن، روز تبریک گفتن، روز خشنودی و رضایت، روز آراستن، روز پوشیدن لباس‏های شایسته و افکندن جامه‏های سیاه،روز پیشی گرفتن، روزی که کلمات صریح درباره خاصان و افراد ویژه اعلان شد، روز پیمان و روز عیان شدن رازها.

شيخ صدوق در كتاب امالى، روايتى از امام باقر عليه‏السلام و آن حضرت از پدران پاكش نقل مى‏كند كه روزى رسول اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله رو به امير مؤمنان على عليه‏السلام كرد و فرمود: «اى على! خداوند آيه شريفه يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ را درباره ولايت تو بر من نازل كرد، تا آن را تبليغ كنم. به يقين، كسى كه خدا را بدون ولايت تو ملاقات كند، عملش باطل است».

امام رضا علیه‏السلام در روایتی می‏فرماید: «در روزگار امیرمؤمنان علی علیه‏السلام ، یک‏سال روز جمعه با عید غدیر هم‏زمان گشت. آن حضرت بر فراز منبر رفت و خدا را چنان ستود که همانند آن شنیده نشده بود؛ ستایشی که کسی غیر از او درک نمی‏کرد. سپس به یارانش فرمود: «ای مؤمنان! امروز خداوند متعال، دو عید گران‏سنگ و بزرگ را به هم پیوسته است؛ دو عیدی که پایداری و استواری هر کدام از اینها به دیگری است تا پدیده زیبای خویش را پیش شما کامل کند. شما را به راه رشد آگاه سازد و به روشنایی هدایت کند. راه میانه‏اش را برای پیمودن شما هموار کند و بخشش گوارایش را برایتان بگستراند. بی‏تردید، امروز موقعیت عظیمی دارد. در این روز، گشایش رخ داده، نردبان [تکامل] برافراشته شده و دلیل‏ها آشکار گشته است. امروز، روز ظاهر شدن و پرده‏برداری از مقام پیراستگی [عصمت و امامت] است. روز کمال یافتن آیین و نمایان ساختن پیمان‏ها از دورویی‏ها و انکارهای آگاهانه است».

امیرمؤمنان علی علیه‏السلام درباره وظایف مؤمنان در روز عید غدیر فرمود: «[در این روز] با گسترش دادن در هزینه و لوازم خانواده‏تان به سوی آنان بروید و به برادرانتان نیکی کنید. خدای را برای آنچه به شما بخشیده است، سپاس گویید. با هم باشید؛ که خداوند، جدایی و پراکندگی شما را سامان می‏بخشد. به یکدیگر نیکی کنید؛ که خداوند، الفت شما را پایدار می‏سازد. نعمت‏های خدا را به همدیگر هدیه دهید؛ که خداوند چندین برابر عیدهای پیشین و عیدهای آینده به شما پاداش می‏دهد؛ پاداشی که ویژه چنین روزی است. نیکی‏کردن در این روز، ثروت را ثمربخش می‏سازد و بر عمر می‏افزاید. هم‏دردی کردن و مهرورزی با یکدیگر در این روز، رحمت خداوندی را جلب می‏کند. آن اندازه که توان دارید از فضل خداوند برای برادران و خانواده‏تان با بذل آنچه موجود است، آماده و فراهم سازید. لبخند و شادمانی را میان خویش و در برخوردهایتان آشکار سازید و ستایش و سپاس خداوند را بر آنچه به شما بخشیده است، نمایان کنید».

از فاطمه زهرا عليهاالسلام پرسيدند كه آيا رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله پيش از رحلتش درباره امامت امير مؤمنان على عليه‏السلام چيزى فرمود؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: «عجبا! آيا روز غديرخم را فراموش كرده‏ايد؟»

امام حسن عليه‏السلام فرمود: امت مسلمان از پيامبر شنيدند كه درباره پدرم فرمود: او براى من همچون هارون براى موسى عليه‏السلام است. همچنين ديدند كه رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله او را در غديرخم به عنوان امام نصب كرد.

امام حسين عليه‏السلام پيش از مرگ معاويه، خانه خدا را زيارت كرد. سپس بنى‏هاشم را گرد آورد و فرمود: آيا مى‏دانيد پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ، على عليه‏السلام را در روز غديرخم به جانشينى خود برگزيد؟ همگى گفتند: بله.

ابن اسحاق، تاريخ‏نگار معروف مى‏گويد: به على بن حسين عليه‏السلام گفتم: «من كنتُ مولاه فعلىٌ مولاه» يعنى چه؟ حضرت فرمود: پيامبر خدا به مردمان خبر داد كه امام بعد از خودش، امير مؤمنان على عليه‏السلام است.

اَبان بن تَغلب مى‏گويد: از امام باقر عليه‏السلام درباره اين سخن رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله «من كنتُ مولاه فعلىٌ مولاه» پرسيدم. آن حضرت در پاسخ پيامبر فرمود: به مردمان گفت كه امير مؤمنان على عليه‏السلام در ميان مردم، جاى‏گزين من خواهد بود.

در دوران زندگى امام صادق عليه‏السلام بر اثر جوّ مناسبى كه براى نشر معارف اهل بيت عليهم‏السلام پيش آمد، حديث غدير بيش از همه دوره‏ها مطرح شده است. آن حضرت درباره روز غدير مى‏فرمايد: «رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله در غدير خم براى امير مؤمنان على عليه‏السلام پيمان گرفت و مردم به ولايت او اقرار كردند. خوشا به حال آنان كه بر ولايت او ثابت‏قدم ماندند و واى بر كسانى كه آن پيمان را شكستند».

در روزهايى كه امام كاظم عليه‏السلام در زندان بود، روزى هارون، خليفه عباسى ايشان را احضار كرد و درباره ولايت اهل بيت عليهم‏السلام بر مردم پرسيد. حضرت فرمود: ما مى‏گوييم ولايت همه خلايق با ماست. دليل ما، سخن پيامبر در غدير خم است كه فرمود: «من كنتُ مولاه فعلىٌ مولاه».

طوسی، از یاران امام رضا علیه‏السلام نقل می‏کند: «در روز غدیر، شرف‏یاب محضر حضرت علی بن موسی الرضا علیه‏السلام شدم. گرد ایشان گروهی از یاران خاصشان حضور داشتند. حضرت با اینکه خوراک و پوشیدنی و هدایا و حتی انگشتری و کفش‏هایی برای خانواده‏های آنان فرستاده بود، ولی آنها را برای افطار نیز نگهداشت. امام احوال آنان و کسانی را که پیرامونشان بودند، سامان بخشید. ایشان در آن روز... پیوسته ارجمندی و پیشینه روز غدیر را یادآور می‏شدند. حضرت در بخشی از سخنان خود، خطبه امیرمؤمنان علی علیه‏السلام را در سالی که عید غدیر با روز جمعه هم‏زمان شده بود، بیان کرد».

ابی نصر بَزَنْطی از یاران امام رضا علیه‏السلام می‏گوید: «خدمت آن حضرت بودم، درحالی‏که مجلس پر از جمعیت بود و با یکدیگر درباره غدیر گفت‏وگو می‏کردند. برخی از مردم این واقعه را منکر شدند. امام فرمود: پدرم از پدرش روایت کرد که: «روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین.» سپس فرمود: «ای ابی نصر! هرجا که هستی، در این روز نزد [قبر[ امیرمؤمنان علی علیه‏السلام باش. به درستی که در این روز، خداوند گناه شصت سال از مؤمنان و مسلمانان زن و مرد را می‏آمرزد و از آتش دوزخ آزاد می‏کند، چند برابر آنچه در ماه رمضان و شب قدر و شب عید فطر آزاد کرده بود.» ایشان سپس ادامه داد: «اگر مردم ارزش این روز را می‏دانستند، هر آینه، فرشتگان در هر روز ده مرتبه با آنان مصافحه می‏کردند».

حسن بن ظريف مى‏گويد: به امام عسكرى عليه‏السلام نامه نوشتم و پرسيدم معناى سخن پيامبر درباره امير مؤمنان على عليه‏السلام چيست كه فرمود: «من كنتُ مولاه فهذا علىٌ مولاه.» حضرت فرمود: مقصود حضرت آن بود كه او را نشانه‏اى قرار دهد كه هنگام اختلاف، حزب خداوند با آن شناخته شوند.

جوامع بشرى نيازمند يادآورى و حضور هميشگى هويت‏هاى فرهنگى و اصالت‏هاى معنوى است. زنده نگه داشتن شعاير الهى، رسالتى است كه مرزبانان عقيده و ايمان، از جمله رسول اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله بر آن تأكيد داشته‏اند. از پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نقل شده است كه فرمود: «به من تبريك بگوييد؛ زيرا خداوند مرا به پيامبرى و اهل‏بيتم را به امامت ممتاز ساخته است».
در روايت ديگرى پس از ذكر حديث غدير آمده است: «سپس رسول گرامى در خيمه مخصوص خويش نشست و به امير مؤمنان على عليه‏السلام دستور داد در خيمه ديگرى بنشيند و به مردم امر فرمود به حضور على عليه‏السلام برسند و به او تبريك بگويند.» اينك و در عصر ما، شناختن مرزهاى بلند غدير، بازگويى اين شكوه و جشن و سرور اين عيد بزرگ، در راستاى آن پاس‏داشت است.

در تاريخ اسلام، غدير و امامت همان اندازه اهميت دارد كه روز مبعث؛ زيرا غدير، امامت را به وجود آورد و ادامه رسالت بود. حاج ميرزا جواد ملكى تبريزى در اين‏باره مى‏نويسد: «روز غدير نسبت به مبعث، به منزله باطن از ظاهر و به منزله روح از انسان است؛ زيرا هر چه در مبعث از خير و سعادت وجود دارد، مشروط به ولايت امير مؤمنان و امامان است».
به دليل اهميت عيد غدير به عنوان بزرگ‏ترين و مهم‏ترين اعياد اسلامى است كه آداب بى‏شمارى براى آن بيان شده است. فراوانى آداب و اعمال اين روز، با اعمال هيچ روزى قابل مقايسه نيست و در اين آداب و اعمال، همه گروه‏ها مورد خطاب قرار گرفته‏اند. از جمله آداب عبادى اين روز به نماز شب و روز غدير، نماز مسجد غدير، روزه، ياد خدا و پيامبر، زيارت امير مؤمنان على عليه‏السلام و غسل مى‏توان اشاره كرد.
همچنين جشن و عيد گرفتن، تبريك و تهنيت به پيامبر، امير مؤمنان و يكديگر، ديد و بازديد، صدقه دادن، ديدار با رهبرى و بيعت و اتحاد و اجتماع، از جمله آداب اجتماعى و سياسىِ سفارش شده در اين روز است.
ماهنامه گلبرگ، ش13
ماهنامه گلبرگ، ش26
ماهنامه گلبرگ، ش70
ماهنامه گلبرگ، ش82
ماهنامه گلبرگ، ش94